ကမာၻ႔ အထူးျခားဆံုး ေတာင္ေပၚၿမဳိ႕ႏွင့္ ေရေပၚၿမဳိ႕

 ကမာၻ႔ အထူးျခားဆံုး ေတာင္ေပၚၿမဳိ႕ႏွင့္ ေရေပၚၿမဳိ႕

 စည္သာ(ေတာင္ႀကီး)

ကမာၻတစ္၀ွမ္းတြင္ ထူးျခားဆန္းျပားေသာ ရုိးရာဓေလ့မ်ားနဲ႔ လူေနထုိင္ၾကေသာ ၿမဳိ႕ကေလး မ်ားစြာ ရွိၾကသည့္ အနက္ ကၽြႏ္ုပ္တုိ႔ရဲ႕ ရွမ္းျပည္နယ္(ေတာင္)၊ ေတာင္ႀကီးခရိုင္မွာ ကမာၻ႔အထူးျခားဆံုး ေတာင္ေပၚၿမဳိ႕ႏွင့္ ေရေပၚၿမဳိ႕ ကေလးမ်ား ဂုဏ္ယူဖြယ္ တည္ရွိပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ကမာၻ႔အထူးျခားဆံုးလို႔ ေျပာရလဲ ဆုိရင္ ၿပဳိင္ဘက္ကင္း (Unique) တုႏႈိင္းမမွီေသာ စံႏႈန္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ဟုပင္ ဆုိရမည္ ျဖစ္သည္။ အေသးစိတ္ရွင္းျပပါမည္။

×××

ထူးျခားေသာ ေတာင္ေပၚၿမဳိ႕

ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕၏ ထူးျခားခ်က္မ်ားကို အရင္ရွင္းျပပါမည္။ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ အျမင့္ေပေပါင္း (၄၇၁၂) ေပ ျမင့္ေသာ ေတာင္ေပၚေဒသရွိ လူအမ်ားအျပား ေနထုိင္ၾကေသာ ၿမဳိ႕ႀကီးတစ္ၿမဳိ႕ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕သည္ ရွမ္းျပည္နယ္၏ ၿမဳိ႕ေတာ္ ျဖစ္ၿပီး၊ ၿမဳိ႕ျပလူေနထုိင္မႈသိပ္သည္းကာ ၿမဳိ႕နယ္တစ္ခုလံုး လူဦးေရ၏ (၆၉ ဒႆမ ၄ ရာခိုင္ႏႈန္း) ရွိသျဖင့္ တစ္၀က္ေက်ာ္ ရွိသည္။ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕တြင္ ရပ္ကြက္ေပါင္း(၂၂) ခု ရွိကာ၊ လူဦးေရေပါင္း (၁၆၈၃၉၃) ဦး ရွိသည္။ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕နယ္တြင္ ေတာင္ႀကီး၊ ေအးသာယာ၊ ေရႊေညာင္၊ ေက်ာက္တစ္လံုးႀကီး ဟူ၍ ၿမဳိ႕ေလးၿမဳိ႕ ပါ၀င္ကာ လူဦးေရေပါင္း သံုးသိန္းရွစ္ေသာင္း ေက်ာ္ ေနထုိင္ၾကသည္။ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕တြင္ ေဆာင္းရာသီ ခ်ယ္ရီပန္းကေလးမ်ား လွပစြာ ဖူးပြင့္တတ္ၿပီး၊ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး ခ်မ္းေအးသာ ရာသီဥတု ရွိသျဖင့္ ေႏြေရွာင္အပန္းေျဖၾကသည္။ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕သည္ ျပည္တြင္းျပည္ပ ဂုဏ္ျပဳဆုမ်ားစြာ ရရွိထားၿပီး၊ ႏိုင္ငံတကာမွလည္း လူေနထုိင္ရန္ သင့္ေတာ္ေသာ ၿမဳိ႕အျဖစ္ အဆင့္သတ္မွတ္ထားေသာ ၿမဳိ႕ တစ္ၿမဳိ႕လည္း ျဖစ္သည္။

ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕သည္ မူလၿမဳိ႕တည္စဥ္က ေတာင္ေျမာက္ ၃ မိုင္၊ အေရွ႕အေနာက္ ၂ မုိင္ ခန္႔သာ ရွည္လ်ားခဲ့ၿပီး၊ ေနာက္ပုိင္းတြင္ လူဦးေရမ်ားျပားလာကာ ကံႀကီးရပ္ကြက္ ႏွင့္ ဘုရားျဖဴရပ္ကြက္တုိ႔တြင္ ၿမဳိ႕ကြက္သစ္မ်ား တုိးခ်ဲ႕ေနထိုင္လာၾကသျဖင့္ ၿမဳိ႕ဧရိယာ ပုိမိုက်ယ္ျပန္႔လာသည္။ ေတာင္ႀကီးတြင္ လူမ်ဳိးေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ ရွိၿပီး၊ ဘာသာေပါင္းစံု ရွိသည္။ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕ကို အဂၤလိပ္မ်ား တည္ခဲ့သျဖင့္ ၿမိဳ႕တည္အေဆာက္အဦး ၁၂ ခု ရွိသည္။ လက္ရွိတြင္ အဂၤလိပ္လက္ရာ အထက(၂) ေက်ာင္း၊ အိမ္ေတာ္ ႏွင့္ အျခားအေဆာက္အဦမ်ားကို ေလ့လာႏုိင္သည္။ ေတာင္ႀကီးဟုိတယ္၏ အေရွ႕ဘက္ ယခု ရဲ၀န္ထမ္း အိမ္ရာ၀န္း အတြင္း အုတ္ေရကန္ႀကီးကိုလည္း အဂၤလိပ္မ်ား တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး၊ နဂါးေရထြက္မွ ေရမ်ားကို ေတာင္ေျခသုိ႔ ေရစုကန္အတြင္း ေရထည့္ကာ ၿမဳိ႕ေရေပးေ၀ေရး ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရေၾကာင္း သိမွီလိုက္သူမ်ားက ဆုိသည္။ အဂၤလိပ္ေခတ္ က ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕ ေရေပးေ၀ေရးအျဖစ္ ေရတုိင္မ်ား ပ်က္စီးကုန္ၿပီး ကန္ေရွ႕ရပ္ကြက္တြင္ ရွိခဲ့ဖူးေသာ တစ္တုိင္မွာ ေရျမွဳပ္ပ်က္စီးကာ၊ ၿမဳိ႕မရပ္ကြက္ထဲတြင္ ေရတိုင္ တစ္တုိင္ သာ က်န္ရွိေတာ့ေၾကာင္း သိရသည္။ ထုိေရတုိင္ကို မီးသတ္ပုိက္အျဖစ္လည္း အသံုးျပဳခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။ အဂၤလိပ္မ်ား တည္စဥ္ ေျမေအာက္ေရႏုတ္ေျမာင္းစနစ္၊ ေတာင္တက္လမ္းေဖာက္စနစ္ ႏွင့္ ၿမဳိ႕ကြက္ တည္ စနစ္တုိ႔ေၾကာင့္ ယခုလို ဖံြ႔ၿဖဳိးျခင္း ျဖစ္သည္။

ေတာင္ႀကီး တန္ေဆာင္တုိင္ ရုိးရာမီးပံုးပ်ံ ပဲြေတာ္ႀကီးမွာလည္း ကမာၻေပၚတြင္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာ ပဲြေတာ္တစ္ခု ျဖစ္သည္။ မီးပံုးပ်ံႀကီးမ်ားမွာ ညမီးႀကီး (ယမ္းမီးေရာင္စံု) ႏွင့္ စိန္နားပန္ (ေအာက္ဆဲြမီးပံုးငယ္မ်ား) ဟူ၍ ညလႊတ္ ႏွစ္မ်ဳိး ခဲြျခားထားသည္။ ထုိ႔ျပင္ ေန႔လႊတ္အရုပ္မ်ားကုိလည္း အေျခႏွစ္ေခ်ာင္း၊ အေျခေလးေခ်ာင္း ႏွင့္ အရုပ္အုပ္စု ဟူ၍ အမ်ဳိးအစား ခဲြျခားထားသည္။

ထုိသုိ႔ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၄၅၀၀) ေက်ာ္ ျမင့္မားျခင္း၊ ထူးျခားေသာ မီးပံုးပ်ံပဲြေတာ္၊ ၿမဳိ႕ျပလူဦးေရသိပ္သည္းျခင္း၊ ၿမဳိ႕ေတာ္အဂၤါရပ္ႏွင့္ညီညြတ္စြာ ဖံြ႔ၿဖဳိးတုိးတက္ျခင္း၊ လူေနထိုင္ရန္ သင့္ေတာ္သည္ ဟု သတ္မွတ္ထားေသာ စစ္တမ္းမ်ား ညီညြတ္ျခင္း စသည့္ အခ်က္တုိ႔ျဖင့္ ယွဥ္ထုိးခ်ိန္ဆလွ်င္ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕သည္ ၿပဳိင္ဘက္ကင္း ျဖစ္ေနေပလိမ့္မည္။

ႏုိင္ငံတကာရွိ အျမင့္ပုိင္း လူေနထုိင္ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္မည္။ (Wekipedia အရ)

ကမာၻေပၚတြင္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း ၄၅၀၀ ေက်ာ္မွ ၁၃၀၀၀ ေက်ာ္ အထက္ ျမင့္ေသာ ၿမဳိ႕ ႀကီးမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္မည္။

ကမာၻေပၚရွိ ႏုိင္ငံမ်ားအလုိက္ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ အနိမ့္အျမင့္ ပွ်မ္းမွ်အျမင့္ေပ ခန္႔မွန္းစာရင္းကို ေဖာ္ျပပါမည္။

အာဖဂန္ နစၥတန္ (6184) ေပ၊ Andorra (6549) ေပ၊ Antarctica (7546) ေပ၊ အာေမးနီးယား (5879) ေပ၊ ဘူတန္ (7283)ေပ ၊ ခ်ီလီ (6135) ေပ၊ တရုတ္ (6037) ေပ၊ Ethiopia (4364) ေပ၊ Georgia (4698) ေပ၊ Greenland (5879) ေပ၊ အီရန္ 4281 ေပ ၊ Kyrgyzstan (9803) ေပ၊ Lebanon (4101) ေပ၊ Lesotho (7090) ေပ၊ Mongolia (5013) ေပ၊ Nepal (10712) ေပ၊ Peru (5102) ေပ၊ Rwanda (5243) ေပ၊ Switzerland (4429) ေပ၊ Tajikistan (10453) ေပ တုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ ပွ်မ္းမွ်ျမင့္ေသာ ႏုိင္ငံတကာစာရင္းအရ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၅၈ ႏုိင္ငံတြင္ အျမင့္ေပ ၄၀၀၀ ေက်ာ္ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားကိုသာ ေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံမ်ား၏ အျမင့္ဆံုး အမွတ္မ်ားကို ေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္ၿပီး လူေနၿမဳိ႕မ်ား မပါ၀င္ပါ။

အျမင့္ေပ (၁၁၅၀၀) ႏွင့္ (၁၄၈၀၀) ေပ အၾကား ေနထိုင္ေသာ ၿမဳိ႕ႀကီးမ်ားမွာ နီေပါႏိုင္ငံ၊(Neapal) Dingboche ၿမဳိ႕ (14470) ေပ၊ Chile – Parinacota (14400) Ft, Peru Cojata (14270)Ft , Peru- Cerro de Pasco (14232)Ft , Argentina – Mina Pirquitas (14240)Ft, India – Archirik, Ladakh (14268) Ft, Peru – Macusani (14157) Ft, India – Hankar, Ladakh (14140) Ft, China – Pagri, Tibet (14100)Ft, စသျဖင့္ မ်ားစြာ ရွိသည္။

ကမာၻ႔အျမင့္ဆံုးေတာင္ေပၚတြင္ လူေနထုိင္ေသာ ၿမဳိ႕ႀကီးမ်ားမွာ Bolivia- El Alto (13615) Ft, Bolivia- Potosi (13419) Ft, China-Shigatse (12585) Ft, Peru -Juliaca (12549)Ft, စသျဖင့္ အျမင့္ေပ (13000) ေက်ာ္မွ (6700) ေက်ာ္ အထိ အျမင့္ေပတုိ႔ရွိေသာ ႏုိင္ငံေပါင္း (၇၅) ႏိုင္ငံေက်ာ္ ပါ၀င္ေလသည္။ (List of Highest Large Cities) တြင္ ၾကည့္ရွဳႏုိင္။

ဇင္ဘာေဘြ

ဇင္ဘာေဘြသည္ ဇမ္ဘီဇီႏွင့္ လင္ပိုပိုျမစ္ႏွစ္သြယ္ၾကားရွိ ျမင့္မားေသာကုန္းျပင္ျမင့္၏ တဘက္တခ်က္တြင္ တည္ရွိသည္။ နိုင္ငံ၏ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ကို အျမင့္ပိုင္း ဗဲလ္ျမက္ခင္းေဒသ၊ အလယ္ပိုင္းဗဲလ္ျမက္ခင္းေဒသ၊ အနိမ့္ပိုင္း ဗဲလ္ျမက္ခင္းေဒသ၊ အေရွ႕ဘက္ကုန္းျမင့္ေဒသဟူ၍ အပိုင္းႀကီးေလးပိုင္း ပိုင္းျခားထားသည္။

အျမင့္ပိုင္း ဗဲလ္ျမက္ခင္းေဒသသည္ ေပ ၄၀၀၀ အထက္ျဖစ္ၿပီး နိုင္ငံ၏ အေနာက္ေတာင္ဘက္ႏွင့္ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ တန္းလ်က္တည္ရွိသည္။ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္တြင္ ျမက္ခင္းျပင္သည္ ပိုမိုက်ယ္ျပန႔္သည္။

အလယ္ပိုင္းဗဲလ္ျမက္ခင္းေဒသသည္ ေပ ၃၀၀၀ ႏွင့္ ၄၀၀၀ အၾကားတြင္ ရွိၿပီး အျမင့္ပိုင္း ဗဲလ္ျမက္ခင္းေဒသကို ရံလ်က္ တည္ရွိ၍ အေနာက္ေျမာက္ဘက္တြင္ အက်ယ္ျပန႔္ဆုံးျဖစ္သည္။ အနိမ့္ပိုင္းဗဲလ္ျမက္ခင္းေဒသသည္ ေပ ၃၀၀၀ ေအာက္ျဖစ္ၿပီး ေျမာက္ဘက္ရွိ ဇမ္ဘီဇီျမစ္ဝွမ္း ေတာင္ဘက္ရွိ ပိုမိုက်ယ္ျပန႔္ေသာ လင္ပိုပိုျမစ္ဝွမ္းအေရွ႕ေတာင္ဘက္ရွိ ဆာဘီလြန္ဒီျမစ္ဝွမ္းတို႔ ဖြဲ႕စည္းပါဝင္သည္။

အေရွ႕ဘက္ကုန္းျမင့္ေဒသသည္ ဇင္ဘာေဘြနိုင္ငံ၏ အျမင့္ဆုံးအပိုင္းျဖစ္ၿပီး ေတာင္ထူထပ္ေသာ အသြင္အျပင္လကၡဏာေၾကာင့္ ထူးျခားထင္ရွားသည္။ ေတာင္မ်ားသည္ ေပ ၆၀၀၀ အထက္ျဖစ္ၾကၿပီး၊ အင္ယန္ဂါ ေတာင္ထိပ္မွာ ေပေပါင္း ၈၅၀၃ ေပရွိသည္။ ေတာင္ထူထပ္က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ဤေဒသသည္ မိုဇမ္းဘစ္နိုင္ငံႏွင့္ နယ္ခ်င္းထိစပ္လ်က္ ရွိၿပီး ေတာင္အာဖရိကကုန္းျပင္ျမင့္၏ အျမင့္ဆုံးအစြန္းလည္း ျဖစ္သည္။ (Wekipedia အရ)

ကုိးရီးယား

ႏုိင္ငံ၏ၿမဳိ႕ေတာ္ ဆုိးလ္ၿမဳိ႕တြင္ လူဦးေရ ၁၀ သန္းေက်ာ္ ေနထုိင္သျဖင့္၊ ကမာၻေပၚတြင္ ဒုတိယ လူဦးေရ အထူထပ္ဆံုး ၿမဳိ႕ ျဖစ္သည္။ ကိုးရီးယားႏုိင္ငံသည္ ေတာင္ကုန္းေတာင္တန္းမ်ား ထူထပ္ေသာ္လည္း လူေနေသာ ေတာင္ေပၚၿမဳိ႕မွာ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕ေလာက္ မျမင့္ေပ။ ၿမဳိ႕ေတာ္ ဆုိးလ္ၿမဳိ႕ သည္  38 မီတာ (125-ေပ) သာ ျမင့္သည္။ ေတာင္တန္း မ်ားသည္ ေျမာက္ကုိးရီးယားႏုိင္ငံသုိ႔ ၀င္ေရာက္သြယ္တန္းသြားကာ ႏုိင္ငံ၏ ေရႏုတ္ေျမာင္းပုိင္းခဲြမႈကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ေတာင္တန္းမ်ားမွာ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အျမင့္ (၅၆၀၄) ေပ အျမင့္မွ စကာ၊ ေပ (၆၂၀၀) ေက်ာ္ အထိ ျမင့္ေသာ ေတာင္တန္းမ်ား ရွိသည္။ ေတာင္ကုိးရီးယားတြင္ အျမင့္ဆံုးျဖစ္ေသာ CHEJU ကၽြန္းရွိ  မီးေတာင္မွာ ေပေပါင္း (၆၃၉၈) ေပ ၊ (၁၉၅၀ မီတာ) ရွိသည္။

ဟန္လူမ်ဳိးတုိ႔ရဲ႕ မဟာႏုိင္ငံေတာ္လုိ႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ ေတာင္ကုိးရီးယား သမၼတႏုိင္ငံဟာ အာရွတိုက္ကုန္းေျမရဲ႕ အေရွ႕ပိုင္း ကုိးရီးယား ကၽြန္းဆြယ္ ရဲ႕ ေတာင္ပုိင္းတြင္တည္ရွိကာ ေတာင္တန္းမ်ား ထူထပ္ၿပီး အပူအေအးမွ်တ ေသာ ေျမာက္ပိုင္းဇုန္အတြင္း က်ေရာက္ေနကာ ခန္႔မွန္းေျခ လူဦးေရ ၅၁ ဒႆမ ၄ သန္း ရွိသည္။

အာရွက်ားေလးေကာင္ စာရင္း၀င္ ေတာင္ကုိးရီးယားႏုိင္ငံ၏ စီးပြားေရးတုိးတက္မႈသည္ ဆယ္စုႏွစ္ ေလးခုအတြင္း ကမာၻေပၚတြင္ ဒုတိယ ျဖစ္ခဲ့သျဖင့္ ဟန္ျမစ္၀ွမ္းမွ အံ့ဖြယ္ျဖစ္ရပ္ဟု တင္စားၾကကာ၊ ဖံြ႔ၿဖဳိးဆဲ ႏုိင္ငံမ်ားအတြက္ စံနမူနာျပ ျဖစ္ခဲ့သည္။

ဂ်ပန္

ဂ်ပန္ႏုိင္ငံသည္ ကၽြန္းစုႏုိင္ငံျဖစ္ၿပီး မီးေတာင္ရွင္မ်ား ျပည့္ႏွက္ေနသျဖင့္ သဘာ၀အႏၱရာယ္အမ်ားဆံုး လူေနထုိင္မႈ ကၽြန္းစုႏုိင္ငံ ျဖစ္သည္။ ပစိဖိတ္ မီးကြင္း ေပၚတြင္ တည္ရွိေသာေၾကာင့္ ဂ်ပန္နိုင္ငံသည္ ငလ်င္လႈပ္ရန္ ႏွင့္ ဆူနာမီ ျဖစ္ေပၚရန္ အေျခအေနမ်ားၿပီး ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးနိုင္ငံမ်ားတြင္ သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ အတြက္ အျမင့္မားဆုံး အႏၲရာယ္ ရွိသည့္ နိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္။ ေတာင္ကုန္းေတာင္တန္းမ်ားထက္ ကမ္းရုိးတန္းေဒသမ်ားတြင္ လူေနထူထပ္သည္။ ဂ်ပန္သည္ ကမၻာေပၚတြင္ လူေနထိုင္မႈ သိပ္သည္းမႈ အမ်ားဆုံး နိုင္ငံမ်ားတြင္ တစ္နိုင္ငံ အပါအဝင္ ျဖစ္သည္။

ဂ်ပန္ကၽြန္းမ်ား၏ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္

ဂ်ပန္နိုင္ငံသည္ အေရွ႕အာရွ ပစိဖိတ္ကမ္းရိုးတန္း တေလၽွာက္တြင္ ကၽြန္းေပါင္း ၆,၈၅၂ ကၽြန္း ရွိသည္။ အဓိကကၽြန္းမ်ားမွာ ေျမာက္မွ ေတာင္သို႔ ေဟာ့ကိုင္းဒိုးကၽြန္း၊ ဟြန္ရႉးကၽြန္း၊ ရွိကိုကူးကၽြန္း ႏွင့္ က်ဴရႉးကၽြန္း တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ အိုကီနာဝါ ပါဝင္ေသာ ႐ူက်ဴးကၽြန္းမ်ားမွာ က်ဴရႉးကၽြန္း၏ ေတာင္ဘက္တြင္ ဆက္လၽွက္ တည္ရွိသည္။ ထိုကၽြန္းမ်ားအားလုံးကို စုေပါင္း၍ ဂ်ပန္ကၽြန္းစုမ်ားဟု ေခၚဆိုၾကသည္။ ဂ်ပန္နိုင္ငံ၏ ၇၃ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ သစ္ေတာထူထပ္ၿပီး ေတာင္ကုန္းမ်ားျပားသျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးေမြးျမဴေရး၊ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ရန္ ႏွင့္ လူေနထိုင္ရန္ မသင့္ေလ်ာ္ေပ။ ဂ်ပန္ကၽြန္းမ်ားသည္ ပစိဖိတ္ မီးကြင္းဟု ေခၚေသာ မီးေတာင္ဇုန္ေပၚတြင္ တည္ရွိသည္။ ဂ်ပန္နိုင္ငံတြင္ မီးမၿငိမ္းေသးေသာ မီးေတာင္ေပါင္း ၁၀၈ ခု ရွိသည္။ ရာစုႏွစ္အတြင္း အႀကီးအက်ယ္ ပ်က္စီးေစေသာ ငလ်င္မ်ားႏွင့္ ဆူနာမီမ်ား မၾကာခဏဆိုသလို ျဖစ္ေပၚေလ့ ရွိသည္။

Afghanistan အာဖဂန္နစၥတန္

အာဖဂန္နစၥတန္ ၏ အျမင့္ဆံုးေတာင္ ဟိႏၵဴကူရွ္ ေတာင္တန္းသည္ အျမင့္ (၇၄၉၂) မီတာ (၂၄၅၈၀) ေပ ျမင့္သည္။ ဟိႏၵဴကူရ္ မွ အေနာက္ေတာင္ဘက္ အထိက်ယ္ျပန္႔ေသာ အကြာအေ၀းတြင္ baba ေတာင္တန္း ၏ အထြတ္အထိပ္ သည္ အျမင့္ဆံုး ၅၁၄၂ မီတာ (၁၆၈၇၀) ေပ သုိ႔ ေရာက္ရွိသည္။ ဟိႏၵဴကူရ္ ေတာင္တန္းမ်ားသည္ အာဖဂန္ နစၥတန္ႏုိင္ငံ၏ အေရွ႕ေျမာက္မွ အေနာက္ေတာင္ဘက္ သြယ္တန္းထားၿပီး တုိင္းျပည္အား အဓိကနယ္ေျမ သံုးပုိင္း ပုိင္းျခားထားသည္။ ႏုိင္ငံ၏ သံုးပံု ႏွစ္ပံုနီးပါးရွိေသာ အလယ္ပုိင္းကုန္းျမင့္ေဒသ၊ အေနာက္ေတာင္ဘက္ ကုန္းျပင္ျမင့္ သည္ ေလးပံုတစ္ပံု ရွိၿပီး၊ ေျမာက္ပုိင္းလြင္ျပင္ဧရိယာမ်ား တုိ႔ ပါ၀င္သည္။ Country Elevation စာရင္းအရ အာဖဂန္နစၥတန္ သည္ 1885 မီတာ (6184) ေပ ရွိသည္။

×××

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေဆာင္းရာသီေရခဲေလ့ရွိၿပီး အျမင့္ေပ-ေလးေထာင္ေက်ာ္ အထက္ျမင့္မားေသာ ေတာင္ေပၚၿမဳိ႕ကေလးမ်ားကို ဆက္လက္ ေလ့လာၾကည့္ပါမည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္း၊ ေတာင္ႀကီးခရုိင္တြင္ ကေလာၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၄၂၉၇) ေပ ျမင့္ကာ၊ ၿမဳိ႕ေပၚတြင္ လူဦးေရ (၁၇၂၇၆) ဦး ရွိကာ၊ အိမ္ေထာင္စုေပါင္း (၄၁၄၃) စု ရွိပါသည္။ ကေလာၿမဳိ႕နယ္ တြင္ ကေလာၿမဳိ႕၊ ေအာင္ပန္းၿမဳိ႕၊ ဟဲဟုိးၿမဳိ႕ တုိ႔ ပါ၀င္ကာ လူဦးေရေပါင္း တစ္သိန္းရွစ္ေသာင္းေက်ာ္ ရွိသည္။

ေတာင္ႀကီးခရုိင္၊ ပင္ေလာင္းၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၄၈၀၀) ေက်ာ္ ျမင့္ကာ၊ လူဦးေရ (၁၂၆၂၉) ဦး သာ ေနထိုင္သည္။ ပင္ေလာင္းၿမဳိ႕နယ္တြင္ အျမင့္ဆံုးေတာင္မွာ လြယ္ေမာင္းေတာင္ ျဖစ္ၿပီး အျမင့္ေပမွာ (၆၁၂၄) ေပျဖစ္သည္။ အျမင့္ဆံုးေဒသမွာ လြယ္ေမာင္းေက်းရြာျဖစ္ကာ အနိမ့္ဆံုးေဒသမွာ လယ္ျပင္ႀကီး ေက်းရြာျဖစ္၍ အျမင့္ေပ (၁၀၄၅) ေပ ျဖစ္သည္။ ပင္ေလာင္းၿမဳိ႕နယ္တြင္ ပင္ေလာင္းၿမဳိ႕၊ ေနာင္တရားၿမဳိ႕၊ ေပါင္းေလာင္းၿမဳိ႕ ဟူ၍ ပါ၀င္ၿပီး၊ ၿမဳိ႕နယ္တစ္ခုလံုး လူဦးေရမွာ တစ္သိန္းရွစ္ေသာင္းေက်ာ္ ရွိသည္။

ေတာင္ႀကီးခရိုင္ရွိ ပအုိ၀္းကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသတြင္း ပါ၀င္ေသာ ဟုိပံုးၿမဳိ႕နယ္သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၃၅၄၁) ျမင့္သည္။ အျမင့္ဆံုးေတာင္မွာ မဲနယ္ေတာင္ျဖစ္၍ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၈၆၀၀) ေက်ာ္ ျမင့္ကာ၊ ၿမဳိ႕နယ္၏ အနိမ့္ဆံုး ေဒသမွာ ပုန္းအင္းေဒသျဖစ္ေသာ ကုန္းက်ဳိင္းေက်းရြာ အုပ္စု၊ ၀မ္ခြမ္ေက်းရြာ ျဖစ္သည္။ ဆီဆုိင္ၿမဳိ႕နယ္သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၃၂၀၁) ေပ ျမင့္သည္။

ေတာင္ႀကီးခရုိင္၊ ရြာငံၿမဳိ႕နယ္သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၄၀၈၂) ေပ ေက်ာ္ ျမင့္ကာ၊ ၿမဳိ႕နယ္အတြင္း အျမင့္ဆံုးေတာင္မွာ အေရွ႕ျမင္ အေနာက္ျမင္ေတာင္ ျဖစ္ၿပီး အျမင့္ေပ (၇၇၅၂) ေပ ျဖစ္သည္။ ၿမဳိ႕နယ္၏ အျမင့္ဆံုး ေဒသမွာ (၅၇၅၅) ေပ ရွိ ဒုတၳိဳးေရေက်းရြာ ႏွင့္ အနိမ့္ဆံုး ေဒသမွာ ေပ (၄၅၂) ေပ ျမင့္ေသာ ဆည္ရြာေက်းရြာ ျဖစ္သည္။ ရြာငံၿမဳိ႕နယ္တြင္ လူဦးေရေပါင္း (၈၂၀၀၀) ေက်ာ္ ေနထုိင္သည္။ ဓႏုကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသအတြင္း ပါ၀င္ေသာ ေနာက္ထပ္ တစ္ၿမဳိ႕နယ္ျဖစ္သည့္ ပင္းတယၿမဳိ႕နယ္သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၃၈၈၀) ေပ ေက်ာ္ သာျမင့္သည္။

ေတာင္ႀကီးခရိုင္၊ ရပ္ေစာက္ၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၃၀၅၀) ျမင့္သည္။ ေတာင္ႀကီးခရိုင္၊ ဖယ္ခံုၿမဳိ႕ ႏွင့္ ေညာင္ေရႊၿမဳိ႕ တုိ႔သည္ အတူတူပင္ျဖစ္ၿပီး ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၂၉၅၁) ေပ ျမင့္သည္။ ေတာင္ႀကီးခရိုင္ ဆယ္ၿမဳိ႕နယ္ၿပီးလွ်င္ လြိဳင္လင္ခရုိင္ ဆက္ေလ့လာမည္။

လြိဳင္လင္ခရိုင္၊ လြိဳင္လင္ၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၄၄၄၇) ေပ ျမင့္ကာ လြိဳင္လင္ၿမဳိ႕ေပၚ လူဦးေရေပါင္း (၅၂၃၇၁) ဦး သာ ေနထုိင္သည္။ လြိဳင္လင္ၿမဳိ႕နယ္တြင္ လြိဳင္လင္ ႏွင့္ ပင္လံု ၿမဳိ႕ႏွစ္ၿမဳိ႕ ပါ၀င္ၿပီး၊ ၿမဳိ႕နယ္ခ်ဳပ္ လူဦးေရေပါင္း (၁၂၃ ၆၃၅) ဦး ေနထုိင္သည္။

လြိဳင္လင္ခရိုင္၊ မုိင္းကုိင္ၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၃၄၅၁) ေပ ျမင့္ကာ အျမင့္ဆံုးေတာင္မွာ ဆင္ေတာင္ျဖစ္၍ ေပ (၈၁၇၃) ေပ ျမင့္သည္။ လဲခ်ားၿမဳိ႕သည္ ေပ (၃၁၁၆) ျမင့္သည္။

မုိင္းရွဴးၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၂၃၀၀) ေက်ာ္ ျမင့္ကာ၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ထြက္ရွိကာ မုိင္းရွဴးေတာင္ေပၚသည္ ေပ () ျမင့္ပါသည္။

လင္းေခးခရုိင္၊ တြင္ လင္းေခး၊ မုိးနဲ၊ မုိင္းပန္၊ ေမာက္မယ္ ႏွင့္ ဟုိမိန္း ၿမဳိ႕ တုိ႔ ပါ၀င္သည္။

လင္းေခးၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း ျမင့္သည္။

မုိးနဲၿမဳိ႕နယ္ သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၃၁၇၉) ျမင့္သည္။

မုိင္းပန္ၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၂၂၂၂) ျမင့္သည္။

ေမာက္မယ္ၿမဳိ႕ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၁၆၃၀) ျမင့္ကာ၊ အျမင့္ဆံုးေတာင္မွာ လြိဳင္လံု ေတာင္ျဖစ္ၿပီး ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၅၆၀၃) ျမင့္သည္။

ရွမ္းျပည္နယ္အေရွ႕ပုိင္းရွိ ၿမဳိ႕နယ္မ်ားမွာ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၂၀၀၀) ေအာက္သာ ရွိသျဖင့္ မေဖာ္ျပေတာ့ပါ။

ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္း၊ လားရွဳိးခရိုင္၊ တန္႔ယန္းၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၃၁၁၆) ေပ ျမင့္သည္။ ရွမ္းေျမာက္၊ လားရွဳိးခရုိင္၊ လားရွဳိးၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၂၈၀၆) ေပ ျမင့္သည္။

ကုိးကန္႔ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသ၊ ေလာက္ကုိင္ၿမဳိ႕သည္လည္း ေပ (၃၁၀၀) အထက္တြင္ ရွိသလို၊ အျမင့္ဆံုးေတာင္မွာ လီရင္ရွန္း ေတာင္ ျဖစ္၍ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၈၃၁၇) ျမင့္၍ ၊ အနိမ့္ဆံုးအရပ္ေဒသမွာ ခ်င္းေရႊေဟာ္ၿမဳိ႕ ျဖစ္သည္။

မိုးကုတ္ၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၃၈၀၀) ေက်ာ္ ျမင့္ကာ၊ ျပင္ဦးလြင္ၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၃၀၀၀) ေက်ာ္သာ ျမင့္သည္။ ကရင္ျပည္နယ္၊ ဘားအံခရိုင္၊ သံေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၃၀၀၀) အထက္ ျမင့္ကာ၊ ေနာ္ဘူေဘာေတာင္ (၄၈၂၄) ေက်ာ္ ျမင့္သည္။ သံေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္တြင္ လူဦးေရ ကုိးေသာင္းေက်ာ္ သာ ေနထုိင္သည္။

ခ်င္းျပည္နယ္ ဖလမ္းခရုိင္၊ ဟားခါးခရုိင္၊ မင္းတပ္ခရုိင္၊ မတူပီခရုိင္ တုိ႔အတြင္းရွိ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၈၀၀) ေက်ာ္မွ ေပေပါင္း (၈၀၀၀) ေက်ာ္ အျမင့္ရွိေသာ ေတာင္တန္းမ်ားေပၚ လူေနထုိင္ေသာ ၿမဳိ႕ကေလးမ်ား ရွိေပမယ့္ လူဦးေရ သိပ္မမ်ားေခ်။ (၂၀၁၄) သန္းေခါင္စာရင္းအရ ခ်င္းျပည္နယ္ တစ္ျပည္နယ္လံုးတြင္ လူဦးေရ ၄၇၈၈၀၁ ဦး သာ ရွိသည္။ (ယခု ငါးသိန္းေက်ာ္သာ ရွိသည္။) မင္းတပ္ၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ (၄၈၆၁) ေပ ျမင့္သည္။

ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ ဆြမ္ပရာဘြမ္ၿမဳိ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၄၆၀၀) ျမင့္ ေသာ္လည္း လူဦးေရ (၂၅၀၀) ေက်ာ္သာ ရွိသည္။ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ျမစ္ႀကီးနားခရုိင္၊ ခ်ီေဖြၿမဳိ႕နယ္တြင္ ပါ၀င္ေသာ ပန္၀ါၿမဳိ႕ သည္ ေရခဲေတာင္ ေပၚတြင္ တည္ရွိသျဖင့္ ဆီးႏွင္းမ်ားဖံုးလႊမ္းလ်က္ ရွိကာ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး ခ်မ္းေအးေနသည္။ ပန္၀ါၿမဳိ႕ သည္ တရုတ္ျမန္မာနယ္စပ္ၿမဳိ႕ျဖစ္ကာ ေတာင္တန္းေတာင္ေစာင္း မ်ား ၀န္းရံထားေသာေၾကာင့္ ေျမျပန္႔လြင္ျပင္ နည္းပါးေသာၿမဳိ႕ ျဖစ္သည္။ ပန္၀ါၿမဳိ႕တြင္ စာသင္ေက်ာင္း သံုးေက်ာင္း၊ ၂၅ ကုတင္ဆန္႔ ေဆးရံုႀကီး၊ ဗုဒၶဘာသာ ဘုရားေစတီ ႏွစ္ဆူဘုန္းႀကီးေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္း တုိ႔ ရွိသည္။

×××

ထူးျခားေသာ ေရေပၚၿမဳိ႕

အေရွ႕ဗင္းနစ္၊ အေနာက္ အင္းေလး ဆုိသည့္အတုိင္း ထုိ ေရေပၚၿမဳိ႕ ႏွစ္ၿမဳိ႕မွာ ခရီးသြားမ်ားအၾကား ေရပန္းစား လွ်က္ ရွိေလသည္။

VENICE – Floating City and also Inle is the same. အီတလီႏုိင္ငံရွိ ဗင္းနစ္ၿမဳိ႕သည္ ေရေပၚၿမဳိ႕ ျဖစ္သလို၊ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ အင္းေလးကန္ သည္လည္း ေရေပၚၿမဳိ႕ ကေလး ျဖစ္သည္။ ဗင္းနစ္သည္ ကမ္းေျခၿမဳိ႕မဟုတ္ သလို၊ ပင္လယ္ထဲတြင္ တည္ထားေသာ ၿမဳိ႕လည္ မဟုတ္ပါ။ ပင္လယ္ထံုးအုိင္ ဟု ေခၚရမည့္ ပင္လယ္ႏွင့္ ဆက္ေနေသာ ေရျပာအုိင္ႀကီးထဲတြင္ ၿမဳိ႕တည္ထားျခင္း ျဖစ္ကာ၊ ကၽြန္းစုေလးမ်ားအသြင္ အင္မတန္ လွပေသာ ၿမဳိ႕ေလးတစ္ၿမဳိ႕ အျဖစ္ ထင္ရွားသည္။ အီတလီႏုိင္ငံ ေျမာက္ပုိင္းတြင္ ရွိေသာ ဗင္းနစ္ၿမဳိ႕တြင္ ဗိသုကာလက္ရာ မ်ားႏွင့္ အႏုပညာလက္ရာမ်ားေၾကာင့္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသည္။

၂၀၁၇ ခုႏွစ္ သတင္းတစ္ပုဒ္အရ ကမာၻ႔ပထမဆံုးေရေပၚၿမဳိ႕ေတာ္ ကို ပစိဖိတ္သမုဒၵရာေပၚတြင္ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ တြင္ တည္ေဆာက္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဖတ္ရပါတယ္။ ေရေပၚၿမဳိ႕ေတာ္တြင္ ဟိုတယ္မ်ား၊ လူေနအိမ္မ်ား၊ စားေသာက္ဆုိင္မ်ား ပါရွိမည္ျဖစ္ၿပီး၊ ေရေပၚၿမဳိ႕ေတာ္တြင္ စုိက္ပ်ဳိးေမြးျမဴေရး အဖဲြ႔အစည္းမ်ား၊ ေဆးရံုမ်ားႏွင့္ ေဆး၀ါး သုေတသနဌာနမ်ားကုိလည္း တည္ေဆာက္သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ၊ ျပန္လည္ ျဖည့္တင္းႏုိင္ေသာ စြမ္းအင္ အရင္းအျမစ္မ်ားကို အသံုးျပဳမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

သူ႔ကို Seasteading Institute က တည္ေဆာက္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ၊ စီမံကိန္းကို PayPal တည္ေထာင္သူ Peter Thiel က ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမည္ ျဖစ္ကာ ေရေပၚၿမဳိ႕ေတာ္ကို ႏုိင္ငံတကာ ေရပုိင္နက္ေပၚတြင္ တည္ေဆာက္မည္ျဖစ္ကာ ကုိယ္ပုိင္ဥပေဒမ်ား ျပဌာန္း၍ အုပ္ခ်ဳပ္မည္ ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ Seasteading Institute ၏ ဥကၠဌ ျဖစ္သူ Joe Quirk က ၂၀၅၀ ခုႏွစ္တြင္ ေရေပၚၿမဳိ႕ေတာ္ ေထာင္ဂဏန္းခန္႔  အလိုရွိေနေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။

ထူးျခားတဲ့ အင္းေလးကန္

အင္းေလးကန္တြင္ ထူးျခားခ်က္မ်ားစြာ ရွိပါသည္။

ရွမ္းျပည္ေတာင္ပုိင္း၊ ေတာင္ႀကီးခရိုင္၊ ေညာင္ေရႊၿမဳိ႕နယ္ ရွိ အင္းေလးကန္ သည္ ထံုးေက်ာက္ေရခ်ဳိကန္ႀကီး ျဖစ္ၿပီး၊ ေရွးႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာကပင္ ျဖစ္တည္လာသည္ဟု သိရသည္။ အဆုိပါ ေရကန္ႀကီးတြင္ လူေနထုိင္ခဲ့သည္မွာလည္း ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ထူးျခားခ်က္မွာ ကမာၻေပၚတြင္ လံုး၀ မရွိေသာ ေျခေထာက္ျဖင့္ ေလွေလွာ္ခတ္ေသာ ဓေလ့ကို အင္းေလးတြင္ ျမင္ေတ႔ြႏုိင္ပါသည္။ အင္းေလးကန္ ရွိ ႀကီးပ်င္းလာေသာ ကေလးငယ္ေလးမ်ားပင္လွ်င္ ေလွငယ္ေလးမ်ားေပၚတြင္ မတ္တပ္ရပ္ကာ ေျခေထာက္ျဖင့္ ေလွေလွာ္ခတ္ျခင္း အတတ္ပညာ ကို မသင္ၾကားဘဲ တတ္ေျမာက္လာၾကၿပီ ျဖစ္သည္။

ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္

ရွမ္းျပည္နယ္(ေတာင္) ေတာင္ႀကီးခရိုင္၊ ေညာင္ေရႊၿမဳိ႕နယ္ တြင္ အင္းေလးကန္ တည္ရွိသည္။ အင္းေလးကန္ သည္ ထံုးေက်ာက္ေရခ်ဳိကန္ႀကီး ျဖစ္ၿပီး ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပ (၂၉၀၀) ေက်ာ္ အျမင့္တြင္ တည္ရွိသျဖင့္ ေတာင္ေပၚအင္းအုိင္ႀကီးတစ္ခု ျဖစ္သည္။ အင္းေလးကန္ ေတာင္ေျမာက္ အလ်ား ကုိးမုိင္ခန္႔ ရွည္လ်ားကာ၊ အက်ယ္ဆံုးေနရာတြင္ အေရွ႕အေနာက္ သံုးမုိင္ခြဲခန္႔ ရွိသည္။

အင္းေလးကန္၏ အေရွ႕ဘက္ ႏွင့္ အေနာက္ဘက္တုိ႔တြင္ ေတာင္ေျမာက္သြယ္တန္းလ်က္ရွိေသာ ေတာင္တန္းႏွစ္ခု အၾကား ခြက္၀င္ေနေသာ ေညာင္ေရႊ ခ်ဳိင့္၀ွမ္းႀကီး၏ အလယ္အနက္ရွဳိင္းဆံုး အပိုင္းတြင္ ကန္ႀကီး တည္ရွိကာ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အင္းေတာ္ႀကီးအုိင္ ၿပီးလွ်င္ ဒုတိယေျမာက္အႀကီးဆံုးေရကန္ႀကီး ျဖစ္သည္။

သဘာ၀ အေမြ

အင္းေလးကန္တြင္ [ေတာေနငွက္ ၂၅၅ မ်ိဳး၊ ေရေနငွက္ ၉၀ မ်ိဳး၊ ငါးမ်ိဳးစိတ္ ၅၉ မ်ိဳး၊လိပ္ ၃ မ်ိဳး၊ လိပ္ျပာ ၉၄ မ်ိဳး၊ ကုန္းေနေရေနသတၱဝါ ၂၅ မ်ိဳး၊ အျခားတြားသြားသတၱဝါမ်ား၊ သစ္ခြ ၁၈၄ မ်ိဳးနဲ႔ ေရညႇိ ၁၂ မ်ိဳး] … စတဲ့ ဇီ၀မ်ိဳးစိတ္ေတြ က်န္ရွိေနေသးေၾကာင္း ၂၀၁၅ ခုႏွစ္စစ္တမ္း က ဆိုပါတယ္။ The World Wide Fund for Nature အဖြဲ႕က ၎ဇီ၀မ်ိဳးစိတ္ေတြရဲ့ သက္ရွင္ျဖစ္တည္မွႈဟာ ‘လုံျခဳံမႈမဲ့တဲ့အေျခအေန’ ျဖစ္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။

ထံုးေက်ာက္အေရေပ်ာ္အုိင္

အင္းေလးကန္သည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၁၀ သန္းခဲြ ကပင္ ရွိေနၿပီဟု ဆို၏။

အင္းေလးကန္ႀကီး၏ ေအာက္ေျခတြင္ စိမ့္ညဳိ႕ညဳိ႕အေရာင္ရွိေသာ အမႈန္မ်ားသည္ ႏြံအျဖစ္ ေျပာင္းလဲကာ ႏုန္းေျမမ်ားအျဖစ္ ရွိၾကသည္။ ထိုအမႈန္မ်ားတြင္ ထံုးဓါတ္အမ်ားအျပားပါ၀င္သျဖင့္ အင္းေလးကန္သည္ ထံုးေက်ာက္ အေရေပ်ာ္အုိင္ႀကီး ျဖစ္လာသည္ဟုေသာ ယူဆခ်က္မွာ ခုိင္မာသည္ဟု ပညာရွင္မ်ား သတ္မွတ္ၾကသည္။

ၿမဳိ႕ေဟာင္းမ်ား

ေညာင္ေရႊၿမဳိ႕နယ္တြင္ ေပ်ာက္ဆံုးခဲ့ရေသာ ၿမဳိ႕ေတာ္ေဟာင္းမ်ား မ်ားစြာ ရွိသည္။ ေကာသမၻီ၊ စံကား၊ မုိင္းေသာက္၊ ရမၼ၀တီ စသည့္ ၿမဳိ႕ေဟာင္းမ်ားမွာထင္ရွားေသာ ၿမဳိ႕ေတာ္ေဟာင္း မ်ားျဖစ္သည္။ ေရခ်ဳိကန္အတြင္း လူေနထုိင္မႈ ႏွင့္ အထူးျခားဆံုးမွာ အင္းသားတုိ႔၏ ေျခေထာက္ျဖင့္ ေလွေလွာ္ခတ္ျခင္း အတတ္ပညာပင္ ျဖစ္သည္။ ထုိသုိ႔ ေျခေထာက္ျဖင့္ ေလွေလွာ္ျခင္းကို အိမ္စီးေလွငယ္မ်ား သာမက၊ အင္းေလးေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရား ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ေဒသစာရီၾကြခ်ီပူေဇာ္ခံပဲြေတာ္တြင္ ကရ၀ိတ္ ေဖာင္ေတာ္ ကို ဆဲြေသာ ဘုရားဆဲြေလွ ရာေက်ာ္ေလွႀကီးမ်ားကုိ ေလွာ္ခတ္ရာတြင္လည္း လူဦးေရေပါင္း ရာႏွင့္ခ်ီ၍ မတ္တပ္ရပ္အေနအထား ေျခေထာက္ျဖင့္ ေလွာ္ခတ္ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ အင္းသား ေလွေလွာ္ၿပဳိင္ပဲြ ကုိလည္း ေျခေထာက္ျဖင့္ပင္ ေလွာ္ခတ္ယွဥ္ၿပဳိင္ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ေလွေလွာ္ၿပဳိင္ပြဲတြင္ လူဦးေရ တစ္ရာေက်ာ္ ပါေသာ ရာေက်ာ္ေလွပဲြ၊ အမ်ဳိးသား ၄၆ ဦး ပါေသာ ၄၆ တက္ေလွပဲြ၊ အမ်ဳိးသမီး ၂၆ ဦး ပါေသာ ၂၆ တက္ ေလွပဲြ ၊ တစ္ဦးခ်င္း တံခြန္စုိက္ ၿပဳိင္ပြဲမ်ား ခဲြျခားထားသည္။ ထုိသုိ႔ေသာ ေျခေထာက္ျဖင့္ ေလွေလွာ္ခတ္၍ ဘုရားဆြဲေလွ ဆြဲေသာ ရုိးရာပြဲေတာ္မ်ဳိး ကမာၻေပၚတြင္ မည္သည့္ ေဒသတြင္ မွ မရွိခဲ့ဖူးေခ်။

ဆုိရလွ်င္ အင္းေလးကန္သည္ စက္မႈထက္ လက္မႈရုိးရာအတတ္ ျဖင့္သာ ရပ္တည္ၾက၏။ အင္းေလးကန္တြင္ ျမန္မာ့ရုိးရာ လက္မႈပညာ ပန္းဆယ္မ်ဳိးလံုး လုပ္ကုိင္ႏုိင္ၾက၏။ အင္းေလးေဒသထြက္ စားစရာမုန္႔မ်ား ႏွင့္ ပန္းပဲဖုိထုတ္ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ေသာ ဓါး၊ ကတ္ေၾကး၊ တူ၊ ျမက္ရိတ္ဓါး တုိ႔မွာ လူႀကဳိက္မ်ား၏။ အင္းေလးေဒသထြက္ ၾကာသကၤန္း၊ ၾကာခ်ည္ထည္၊ ဖ်င္ထည္ျဖင့္ ခ်ဳပ္ေသာ အင္းေလးလြယ္အိတ္၊ အင္းေလးပင္နီ ႏွင့္ အင္းပုိးထည္အ၀တ္အထည္ မ်ားမွာ ကမာၻေက်ာ္သည္ အထိ ထင္ရွား၏။

အင္းေလးကန္သည္ ကမာၻေပၚတြင္ ထင္ရွားေသာ ကုန္းတြင္းပိတ္ေရခ်ဳိကန္ႀကီးတစ္ခုျဖစ္ကာ ဇီ၀မ်ဳိးစံုမ်ဳိးကဲြမ်ား ေပါၾကြယ္၀ျခင္း၊ ေရေပၚလူေနထိုင္ေသာ ဓေလ့၊ ေလွေပၚတြင္ ေျခေထာက္ျဖင့္ ေလွေလွာ္ေသာ အတတ္၊ အင္းေလးေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရား ရုပ္ပြားေတာ္ျမတ္မ်ား၊ တုိင္းရင္းသား ရုိးရာ လက္မႈလုပ္ငန္းမ်ား၊ လည္ပတ္စရာ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ ေစတီေတာ္မ်ားတုိ႔ေၾကာင့္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားျခင္း ျဖစ္သည္။

ယခင္တစ္ခ်ိန္က အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္ အႀကီးဆံုးေသာ ေလာပိတ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စက္ရံုအတြက္ အဓိက ေရအရင္းအျမစ္ တစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ အင္းေလးကန္ ေရခန္းေျခာက္ျခင္း ျပႆနာရပ္ေၾကာင့္ လူဦးေရတစ္၀က္ေက်ာ္တုိ႔သည္ လူေနမႈဘ၀အခက္အခဲမ်ားစြာျဖင့္ ရင္ဆုိင္ႀကဳံေတ႔ြေနရေပသည္။

အင္းေလးကန္၏ ေရကန္တြင္း လူေနထုိင္မႈစနစ္၊ ေျခေထာက္ျဖင့္ ေလွေလွာ္ျခင္းအတတ္၊ အင္းေလး ေဖာင္ေတာ္ဦး ဘုရား ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ေဒသစာရီ ၾကြခ်ီအပူေဇာ္ခံပဲြေတာ္၊ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ မ်ား ႏွင့္ လက္မႈရုိးရာအတတ္ပညာ မ်ားတုိ႔သည္ Unique ၿပဳိင္ဘက္ကင္း ျဖစ္ေနလိမ့္မည္ ျဖစ္ပါသည္။

The Biggest Cities on the Great Lakes

အေမရိက ႏွင့္ ကေနဒါ ႏုိင္ငံ တုိ႔တြင္ ေရကန္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ထိစပ္ေနေသာ ၿမဳိ႕မ်ား မ်ားစြာ ရွိသည္။ သုိ႔ေသာ္ ထိုေရကန္ႀကီးမ်ားအတြင္း လူေနထုိင္ျခင္း မဟုတ္ဘဲ၊ ထိစပ္ရာ ကမ္းေျခ ကမ္းစပ္တုိ႔တြင္ ေနထုိင္ျခင္းသာ ျဖစ္ၾကသည္။

Great Lakes သည္ ေျမာက္အေမရိက၏ အေရွ႕ပုိင္းအလယ္ပုိင္းတြင္ ေတ႔ြရေသာေရခ်ဳိအုိင္မ်ားအျပန္အလွန္ ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ ကြင္းဆက္ ကို ရည္ညႊန္းသည္။ ထုိေရကန္မ်ားမွာ Erie အီရီေရကန္၊ Huron ဟူရြန္ေရကန္၊ Ontario အြန္တဲရီယုိကန္၊ Superior ေရကန္ ႏွင့္ Michigan မီခ်ီဂန္ ေရကန္တုိ႔ ျဖစ္သည္။ ထုိေရကန္မ်ားသည္ ကမာၻ႔အႀကီးဆံုး ၁၄ ခု ခုအနက္မွ တစ္ခု ျဖစ္သည္။ စိန္႔ေလာရင့္ျမစ္သည္ ေရကန္ႀကီးမ်ားကို အတၱလႏၱိတ္သမုဒၵရာ ႏွင့္ ဆက္သြယ္ေပးသည္။

 (တုိရြန္တို သည္ ကေနဒါ ႏုိင္ငံ၊ အြန္တုိရီယုိ ျပည္နယ္တြင္ တည္ရွိကာ၊ ႏုိင္ငံ၏ အႀကီးဆံုးၿမဳိ႕ ျဖစ္၍ လူဦးေရ ၈ သန္း နီးပါးေနထုိင္သည္။ တုိရြန္တုိသည္ အြန္တဲရီယုိေရကန္၏ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ကမ္းေျခတြင္ ရွိကာ၊ အြန္တာရီအုိင္ ၏ အေနာက္ဘက္ ျခမ္းတြင္ ရွိေသာ ေရႊျမင္းခြာ ေဒသကို လႊမ္းၿခံဳထားသည္။

ခ်ီကာဂုိသည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရွိ အီလီႏြိဳက္ျပည္နယ္တြင္ ရွိေသာ ၿမဳိ႕ျဖစ္ကာ လူဦးေရ ၂ ဒႆမ ၇ သန္းေက်ာ္ ေနထုိင္သျဖင့္ ႏုိင္ငံ၏အႀကီးဆံုး ၿမဳိ႕ႀကီးမ်ားတြင္ ပါ၀င္သည္။)

×××

နိဂံုး

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆုိရလွ်င္ ေတာင္ႀကီးၿမဳိ႕ႏွင့္ ေညာင္ေရႊၿမဳိ႕နယ္ရွိ အင္းေလးကန္ တုိ႔သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ အဖုိးမျဖတ္ႏိုင္ေသာ ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္မ်ား ပုိင္ဆုိင္ထားသလို တန္ဖိုးထားထိန္းသိမ္းရန္ ႏုိင္ငံသားတုိင္းတြင္ အားလံုး တာ၀န္ရွိပါသည္။ အဆုိပါ ခရီးသြားေဒသမ်ားကို အရင္းတည္၍ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံျခင္းအားျဖင့္ ႏုိင္ငံ၏ စီးပြားေရးတုိးတက္ေစရန္ တစ္ဖက္တစ္လမ္းမွ ၀င္ေငြမ်ား ရွာေဖြေပးလိမ့္မည္ဟု ယံုၾကည္ပါသည္။

×××